Bu yıl 27 Mart Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi tiyatro eleştirmeni
ve çevirmen Seçkin Selvi tarafından kaleme alındı.
Merhaba dostlar,
Binlerce yıl önce her türlü araç gereçten yoksun mağara insanı dünyanın
rahmine tutunup doğanın adlandıramadığı güçlerine karşı yaşam savaşı
verdi. Teknolojinin bütün olanaklarına sahip olan günümüz insanları ise,
kendi yarattıkları araç gereçlerle, maddi manevi hırslarına tutunarak
dünyayı ve doğayı yok etme yoluna gidiyor ve birbirlerine karşı yaşam savaşı
vermek zorunda bırakılıyorlar.
Mağaradaki insan gündüz yaptığı avı akşam duvarlara resimler çizerek ve
bedenini kullanarak diğerlerine anlatıyordu. Tiyatronun doğuş öyküsünü
o günlere bağlıyoruz; çünkü o insanlar hareketle anlatma yoluyla bir
kültürü kendilerinden sonraki kuşaklara aktarıyorlardı.
Çünkü tiyatronun asal işlevi anlatmaktır, insanların mutluluğu, refahı,
sağlığı ve en önemlisi barışı için deneyimlerini, bildiklerini, gördüklerini
kendi çağının kültürüyle yoğurarak sonraki kuşaklara aktarmaktır.
Çünkü tiyatro, metni ile edebiyatı, koreografisiyle bale ve dansı, dekoru
kostümüyle resim, heykel gibi görsel sanatları, müziği, kısacası tüm
sanatları kendisinde bütünleştirerek insanlığa ulaştıran tek sanat dalıdır.
Çünkü tiyatro, düşünce özgürlüğünü yok etmek isteyen baskıları, ırkçılığı,
ister çocuk yaşta evlendirerek ister öldürerek işlenen kadın cinayetlerini,
işkenceyi, devlet hazinesinden başlayan soygunların vatandaşların cebine
kadar uzandığı düzenleri, doğaya ve doğanın düzenine yapılan saldırıları
insanlığın gözleri önüne serme işlevini üstlenir.
Çünkü tiyatro insanlığın dünyaya açılan gözüdür. Tiyatronun kapanması
demek dünyaya gözümüzü kapatmak demektir; kültürlerin aktarım zincirini
kırıp atmak demektir. İki yılı aşkın bir süredir, Covid-19 pandemisi
yüzünden tiyatrolar aylarca kapalı kaldı, bu durum yalnızca dünyaya
gözümüzü kapatmakla kalmadı, ekonomik nedenlerle birçok tiyatro, hem de
en genç, en umut veren, en yaratıcı topluluklar perdelerini kapatmak
zorunda kaldılar.
Dünya Tiyatro Günü’nün yer aldığı Mart ayı ise, dünyanın çeşitli yerlerinde
yıllardır sürdürülen savaşların acılarına Karadeniz kıyılarından gelen
bomba sesleriyle bebek çığlıklarını ekledi. Tarihteki büyük savaşlar,
1. ve 2.Dünya savaşları, Vietnam savaşı, Bosna savaşı, sayısız kurtuluş
savaşı ve savaşımı nasıl tiyatro aracılığıyla insanlığın ortak belleğine
işlendiyse, hiç kuşkusuz yeni savaşlar ve saldırılar da bir gün sahnede
yerini alacaktır. Çünkü tiyatro o ortak belleği sürdürebilmek için bütün
bunları anlatmak zorundadır. İnanıyorum ki tiyatronun da katkısıyla ortak
belleği besleyerek, insanlarla, halklarla, ülkelerle el ele tutuşup omuz
omuza vererek insanca yaşanan ortamlarda dünya sanatçılarını
alkışlamaya devam edeceğiz.
27 Mart Dünya Tiyatro Günü’nü o umut ve inançla kutluyorum.
Seçkin Selvi
|
Автор на македонската порака: Д-р Ана Стојаноска, театролог
По повод Светскиот ден на театарот
Драги колешки и колеги, уметници на театарот, неговите движечки атоми,
неговите витези и пркосници! Театарот постои откога постои човекот. Во секој од нас се крие еден изведувач и тоа прво го чувствуваме, а потоа го освестуваме. Сакаме да играме, да создаваме приказни, да прикажуваме, да вознесуваме и да сме вознесени, да се радуваме, да пркосиме, да...
До денес тој порив, тој оган и пркос не исчезнал иако некогаш се притајувал
и се криел поради различни причини: општествени, политички, лични, здравствени, религиозни... Ви благодарам на честа, јас, како писателка, професорка, театролог да проговорам за театарот на овој ден! Затоа што театарот е најубавата уметност што постои! Затоа што театарот постои само
во мигот додека го гледаме и тука е скриена таа магична моќ, во тие неколку часа да бидеме некој друг свет, некоја друга вистина, некоја друга приказна. Затоа што кога ќе се изгаснат рефлекторите, светот што го исткал театарот исчезнува и засекогаш се вгнездува во нашата меморија. И толку.
Живееме предизвик од време, живееме изместено и од координатите на општото добро, но и од координатите на личните достигнувања. Не само пандемијата туку и промените во светот, животот, дома, придонесе и на театарот да му се измести комоцијата. Како и секогаш, кога имало вакви разбурботени времиња, театарот се обидувал да се снајде. Театарот е пиреј. Преживува и преживеал сѐ. Не само болести, војни, уништувања,
туку и печатот, радиото, телевизијата, видеото, дури и интернетот.
Театарот ја носи во себе интимната човекова доблест – да се снајде!
Исто колку што ја носи и таа да се спротивставува (на која повеќето забораваме). Театарот е гласот на отпорот во миговите кога сите
други гласови се замолчени. Затоа е многу важно да го чуваме.
Нам, што нѐ припитомил театарот, задача ни е да сме гласни и
кога другите молчат, да кажеме кои факти се неточни, на кое место минатото на театарот е фалсификувано. Затоа што и тоа се случува. И денес. И кај нас.
Бидејќи ние го создаваме театарот – писателите, режисерите, актерите, костимографите, кореографите, музичарите, сценографите, дизајнерите
на светло, видеоуметниците, сите активно вклучени театарски луѓе, но, и публиката, критичарите, театролозите, професорите од театарските школи, академии и факултети, на нас е и одговорноста, да го чуваме театарот, да
му овозможиме да се снајде и да преживее и во вакви времиња.
Затоа сакам да порачам да бидеме похрабри, драмските автори и
писателите да пишуваат поотворено, похрабро, помоќно, режисерите да
не си седат комотно во комфорните зони, актерите да се предизвикаат
себеси и да направат уште поголеми изведби. Најважно од сѐ, публиката, критиката, театролозите, професорите да се искрени пред себе и пред театарските уметници, да се говори јавно, отворено, да се критикува, но
не да се критизира, да се инспирира, да се отвораат можностите, да не се
дозволува еден или двајца луѓе да креираат програма на една театарска заедница, да се даде шанса на сите што ја заслужуваат, затоа што ние сите
му требаме на театарот. Ние, што го сакаме и сакаме со него да го
збогатиме светот во кој живееме! Да ни е жив театарот, да му е
силен гласот, да му е цврсто местото и да ги полни гледалиштата
и физичките и дигиталните, да ја разменуваме енергијата, да ја пренесуваме емоцијата, да е посилна катарзата!
Д-р Ана Стојаноска, писателка, професорка, театролог
|